Pedologija - nauka o zemljištu i Republički geodetski zavod (RGZ) razlikuju osam (8) katastarskih kultura - kategorija korišćenja produktivnog zemljišta: 1. Njive, 2. Bašte, 3. Voćnjaci, 4. Vinogradi, 5. Livade, 6. Pašnjaci, 7. Trstici, bare i ribnjaci i 8. Šume, a svaka od tih katastarskih kultura se prema proizvodnim potencijalima sistematizuju u po osam (8) katastarskih klasa od 1 (najbolje) do 8 (najlošije) klase u svakom katastarskom srezu.
Na osnovu toga od 1994. godine se obračunava i Katastarski prihod koji je osnovica za obračun porez koji plaćaju vlasnici porodičnih poljoprivrednih gazdinstava.
Subvencije po hektaru karakteriše URANILOVKA - isti iznos za sve:
1) katastarske kulture (namene korišćenja) obradivog zemljišta (njive i bašte, voćnjaci, vinogradi i livade), iako se livade ili ne kose ili se kose jednom a reće dva puta!
2) katastarske klase svih katastarskih kultura kojih ima osam (njive1, nj2, nj3, ... nj7 i nj8; voćnjaci1, voć2, ....voć7, voć8; vinogradi1, vin2, ... vin7 i vin8; livade1, l2, ... l7 i l8) - se koriste i za utvrđivanje Katastarskog prihoda kao osnovice za plaćanje poreza na korišćeno poljoprivredno zemljište!
3) odnos između 1 i 8 katastarske klase kod svake katastarske kulture je 1:4, što znači da 1 ha njive 1 klase ima proizvodni potencijal kao 4 ha njive 8 katastarske klase!
Pogledajte tabelu (u prilogu) za dve katastarske opštine: Bajinu Baštu (koja ima svih 8 klasa zemljišta) i Bačku Palanku-1 (koja nema zemljišta 7 i 8 klase) i modele obračuna subvencija po hektaru po koeficijentima za pojedine klase njiva po hektaru u godinama kada su subvencije bile po uranilovci 35.000 RSD/ha, a prema Odluci o utvrđivanju lestvica katastarskog prihoda, SG RS, broj 28/1994.
2) REFAKCIJU za dizel gorivo takođe karakteriše URANILOVKA - 100 l dizel goriva/ha bez obzira koja je katastarska kultura : zasadi jabuka se prskaju i preko 20 puta u toku vegetacije i potrebno od 200 do 400 l/ha, a livade se kose uglavnom jednom (potrebno 40 l/ha - sa prevozom sena/bala).
3) DOPRINOSI za PIO i Zdravstveni fond svako domaćinstvo plaća u istom apsolutnom iznosu, a odnos u korišćenju subvencija po hektaru je 1:200 za najmanja (0,5 ha) i najveća gazdinstva koja su u sistemu subvencija (100 ha)!
Zapostavljenost infrastrukturnih ulaganja u selima koja obuhvataju 87% teritorije - u gradovima se ulice asvaltiraju svake treće godine a 90% seoskih puteva su "ekološki" - nikada nisu asvaltirani!
O poljskim putevima izlišno je i govoriti!
Mnoga domaćinstva u selima nemaju čak ni priključak na mrežu EPS-a!
Velikom broju gazdinstava najbliža benzinska pumpa je udaljena i preko 30 km u jednom pravcu odnosno preko 60 km u oba pravca radi nabavke dizel goriva!
Posebno istačem da „Futoški sindrom“ danas negativno pogađa mnoga područja gde su izgrađene nove saobraćajnice – posebno u „čvorištima“ gde se ukrštaju koridori autoputeva ili železničkih pruga. Primera radi, u Preljini gde se ukrštaju autoputevi „Miloš Veliki“ i „Moravski koridor“ grad Čačak od iduće godine ubiraće desetostruko povećanje poreza na poljoprivredno zemljište za dobrar deo površina koje će se od 2026. godine voditi kao „građevinsko“ umesto poljoprivrednog zemljišta. Pored toga, od dosadašnjih vlasnika se potražuje i približno 20.000 evra po hektaru na ime takse za promenu namene korišćenja iz poljoprivrednog u građevinsko zemljište – iako poljoprivrednici kao vlasnici trenutno nemaju nikaskvog efekta od te urbanističke promene, osim ukoliko hoće da prodaju za potrebe stambene ili gradnju poslovnih i rekreativnih objekata!
Prema Anketi o poljoprivrednim gazdinstvima u Srbiji 2018. godine prosečna veličina Porodičnih poljoprivrednih gazdinstava (PPG) je 5,23 ha Korišćenog poljoprivrednog zemljišta (KPZ).
Smatram da povećanje subvencija po hektaru na 100 ha po 35.000 RSD/ha (18,000 rsd/ha za obrađeno zemljište + 17.000 rsd/ha za kupljeno atestirano seme) odnosno ukupno 3.500.000 RSD ili 29.873,68 evra godišnje ili po 2.489,47 evra mesečno za PPG – što je TRI PROSEČNE MESEČNE PLATE ZAPOSLENIH (!!!) sa tom površinom je izrazito favorizovanje krupnijih PPG - i to naročito na području većeg dela AP Vojvodine (gde se nalazi izrazito dominantna površina državnog zemljišta koje se daje u zakup sa kojim pojedina PPG mogu povećati površinu korišćenog poljoprivrednog zemljišta i čak i broj PPG u istom domaćinstvu ili registrovanog na „najamnog radnika“) i po kotlinama većih reka u centralnoj Srbiji – gde su velika PPG retkost.
Predlog 1: Umesto 100 ha predlažem da se isplata subvencija po hektaru vrati do maksimalnih 20 ha obradivog poljoprivrednog zemljišta odnosno 3,82 puta veće od prosečne (5,23 ha) i 40 puta veće od minimalne površine (0,5 ha) registrovanih porodičnih poljoprivrednih gazdinstava (PPG).
Pedologija - nauka o zemljištu i Republički geodetski zavod (RGZ) razlikuju osam (8) katastarskih kultura - kategorija korišćenja Produktivnog zemljišta: 1. Njive + 2. Bašte = Oranice; 3. Voćnjaci, 4. Vinogradi, 5. Livade, - koje čine Obradivo zemljište (za koje se isplaćuju subvencije) i 6. Pašnjaci, 7. Trstici, bare i ribnjaci i 8. Šume (za koje se ne isplaćuju podsticaji po hektaru, a svaka od tih katastarskih kultura se prema proizvodnim potencijalima sistematizuju u po osam (8) katastarskih klasa od 1 (najbolje) do 8 (najlošije) klase u svakom katastarskom srezu.
Na osnovu toga od 1994. godine se obračunava i Katastarski prihod na koja vlasnici porodičnih poljoprivrednih gazdinstava plaćaju porez na katastarski prihod.
Uranilovka subvencija po hektaru iz perioda 2016-2022. povećana je sa 4.000 RSD na 12.000 RSD/ha u 2023. i na 35.000 RSD/ha u 2024. i 2025. godini (18.000 RSD/ha subvencije/ha + 17.000 rsd/ha za atestirano seme) – kada je povećana i površina zemljišta sa 20 na 100 hektara po PPG kojima pripadaju subvencije po hektaru (renesansa agrarnr politike G-17), čime je još više povećana diskriminacija posednika zemljišta sa manjom površinom i manje produktivnim katastarskim klasama – a istim obasvezama u apsolutnim iznosima za PIO i zdravstveno osiguranje – koje vlaasnici minimalnog poseda od 0,5 ha ne mogu pokriti ni sa ukupnim prihodom njihove ratarske proizvodnje, ne računajući troškove rada, repromaterijala i mehanizacije!
Da li će propisani iznos subvencija biti minimalan za 1 (sa rastućim iznosima za 2-8 k.k.) ili minimalan 8 katastarsku klasu (sa opadajućim iznosima za produktivnije klase od 7 do 1 k.k.) to će zavisiti od raspoloživih budžetskih sredstava za ovu namenu! U najnepovoljnijem budžetskom stanju, predlažem da zbirni iznos subvencije po hektaru obradivog poljoprivrednog zemljišta za hektar 7 i 8 katastarske klase bude 18.000 RSD po hektaru + 17.000 RSD/ha za atestirano seme a za svaku narednu bolju katastarsku klasu da se smanjuje - prema Lestvici katastarskog prihoda po pojedinoj opštini. Nasuprot tome, u povoljnijim budžetskim uslovima predlažem da se zbirni iznos subvencija po hektaru uvećava sa odgovarajućim preračunatim koeficijentom katastarskih prihoda za 2, 3, 4, 5, 6, 7 i 8 katastarsku klasu. (Vidi: Odluka o utvrđivanju lestvica katastarskog prihoda, SG RS, broj 28/1994.)
Sistem uranilovki u agrarnoj politici Srbije nema racionalnog opravdanja ni za voćarstvo i vinogradarstvo, kao ni za organsku biljnu proizvodnju – gde se ne koristi atestirano seme, te predlažem da se 17,000 rsd/ha isplaćuje zbirno po računima za seme, đubriva (mineralna, stajska, organska) i sve vrste sredstava za zaštitu bilja (a ne samo za atestirano seme) – čime bi se navedene grane poljoprivredne proizvodnje dovele u ekonomski ravnopravniji položaj!
Predstojećom „Strategijom razvoja poljoprivrede Srbije (2025-2034)“ – čija se Javna rasprava očekuje do kraja t.g., treba obavezati MPŠV da mere agrarne politike moraju biti stabilno istovetne barem na sedam godina (kao u EU) ili na 10 godina koliko važi i nacionalna sektorska Strategija (a ne da se iste mere menjaju ne samo iz godine u godinu, već i u toku iste godine ili da se u toku pojedinih godina“ubacuju burazerski dogovorene“ mere interesnih grupa iz sektora prerade ili spoljne trgovine sa režimskom državnom vrhuškom!) – imajući u vidu dužinu ciklusa proivodnje u pojedinim granama poljoprivrede!
Najzad, imajući u vidu elementarne nepogode čije štete osiguravajuće kompanije ne porihvataju za osiguranje (poplave, klizišta, suša, ...), novom Strategijom treba predvideti i Fond za pokrivanje takvih šteta!
